HALK DAVA AÇMAKTAN BIKTI, HÜKÜMET İZİN VERMEKTEN BIKMADI

Ülke genelindeki neredeyse bütün akarsu ve vadiler üzerinde kurulması planlanan, yapım çalışmaları devem eden hidroelektrik santral (HES) projelerine karşı yurttaşlar ve yaşam savunucularının sürdürdüğü demokratik ve hukuksal mücadelede yeni kazanımlar elde ediliyor. Özellikle İdare Mahkemelerinin verdiği yürütmeyi durdurma ve iptal kararlarına karşın AKP hükümeti, bakanlıklar ve idare HES ve benzeri projelere izin vermekten geri durmuyor. Bakanlar Kurulu ise, bir savaş hukuku olan ‘cebri kamulaştırma’ kararlarına ise her geçen hafta yenilerini ekliyor.

 

KÖYLÜLER 2013'TE DAVA AÇMIŞTI

Yargının hukuksuz bularak iptal ettiği HES projeleriyle ilgili son karar ise Rize'den geldi. Rize İdare Mahkemesi, Artvin’in Şavşat ilçesine bağlı Veliköy'de yapılması planlanan Armutlu 1-2 Regülatörü ve HES Projesinin 'ÇED Olumlu Raporu'nu, hukuka aykırı bularak iptal etti. Veliköy ve Nanep dereleri üzerinde Arten Elektrik Üretim şirketi tarafından kurulması planlanan 12,61 megavat kurulu gücündeki Armutlu I-II Regülatörleri ve Hidroelektrik Santrali ile Mobil Beton Santrali için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın vermiş olduğu ÇED Olumlu Raporuna karşı, köylüler tarafından 13 Eylül 2013’te Rize İdare Mahkemesi'nde dava açılmıştı.

MİLLİ PARK VE AFET BÖLGESİNE HES, KATLİAM FERMANI GİBİ

HES projesine karşı köylülerin başlattığı mücadele hakkında bilgiler veren, Şavşat Derelerin Kardeşliği Platformundan Ali Merdan Aymelek, "Veliköy ve Nanep Dereleri üzerine iki adet regülatör kurulması planlanmaktaydı. Bu regülatörlerden Nanep üzerine kurulacak olanı, 1994 yılında Milli Park İlan edilen Karagöl-Sahara Milli Parkının sınırları içinde planlanmaktayken diğer regülatörün cebri boruları ise 2010’da Bakanlar Kurulunun 1131 sayılı kararıyla, 'Afete Maruz Bölge' ilan edilen Ziyaret Mahallesi ve Cinolar Mevkiinde açılacak tünellerden geçirilecekti. Proje sadece bu yönüyle bile, bölgenin ve Şavşat’ın doğal yaşam alanlarının katline ferman gibi idi" dedi.

 

YÖRE HALKI BİLİRKİŞİ RAPORUNA İTİRAZ ETTİ

Açılan dava sonrasında Mahkemenin kararı ile bölgede 19 Haziran 2014’te bölge halkının yoğun katılımı ile keşif yapıldığını ve hazırlanan Bilirkişi Raporuna karşı itiraz edildiğini anlatan Aymelek, "Daha sonra 14 Eylül 2014’teki duruşmada da yöre halkının yoğun katılımı sağlandı. Bu duruşmada da itirazlarımızı ve gerekçelerimizi bilimsel raporlarla ortaya koyduk. İtirazlarımız Mahkemece de kabul edilmiş ve sonuçta yapılan değerlendirme sonucunda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın Armutlu regülatörleri ve HES projesi için verdiği ÇED Olumlu Raporu hukuka aykırı bulunarak iptal edildi" diye konuştu.

MAHKEME DÖRT AYRI GEREKÇEYLE PROJEYİ İPTAL ETTİ

Davanın avukatlığını sürdüren Halis Yıldırım ise Mahkemenin iptal kararını 4 gerekçeye dayandırdığını kaydederek, şöye konuştu: "Birincisi; dava konusu projenin bulunduğu havza içerisinde bu proje haricinde ÇED Olumlu Kararı verilmiş 7 ayrı HES projesi ve ayrıca 'ÇED Gerekli Değildir' kararı verilmiş 6 ayrı HES projesi ve ÇED süreci devam eden de 3 farklı HES projesi daha bulunmasına rağmen projenin kümülatif çevresel etkileri açısından mansap veya memba yönünde bulunduğu belirtilen hidroelektrik santral projeleri ile birlikte ele alınıp değerlendirilmemesidir. İkincisi; proje alanı ve çevresinin heyelan risk haritasında MTA'nın 2007 yılı raporunun esas alındığı görülmekte olup, projenin bulunduğu ve davalı idarece projeden etkilenecek yerleşim yerleri arasında sayılan Veliköy Köyü ve bu köye bağlı Ziyaret Mahallesi ile Cinolar Mahallesi heyelan ve akma sebebiyle 30.11.2010 tarih ve 2010/1131 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 'afete maruz bölge' ilan edilmesine rağmen bu kararın proje kapsamında yapılacak kazı ve inşat faaliyetler ile patlatmalar açısından ÇED Raporunda ele alınıp değerlendirilmemesidir. Üçüncü olarak; projenin ‘Karagöl Sahara Milli Parkı’ sınırları içine denk gelen kısmı için milli parkın ekosistemine ve biyoçeşitliliğine olan etkisi yönünden ayrıntılı inceleme ve çalışma yapılmamasıdır. Son olarak da; balık geçidi yapısının ÇED Raporu içinde projelendirilmeyip kati proje aşamasında projelendirilecek olması hususlarıdır. Ki, bu hususlar nedeniyle açıkça hukuk aykırı görülen Armutlu HES projesinin ÇED Olumlu Raporu iptal edilmiştir."

MAHKEME KARARI BENZERİ DAVALAR İÇİN EMSAL NİTELİĞİNDE

Mahkemenin gerekçeli kararının bu nedenlerle benzer davalarda emsal oluşturabilecek önemli bir karar olduğunu kaydeden avukat Yıldırım, Rize İdare Mahkemesi'nin bu kararıyla ayrıca aynı havza içerisinde bulunan projelerin birlikte kümülatif etkilerinin değerlendirmesinin zorunluluğunu ortaya koyulmuş olduğuna dikkati çekerek "Rize İdare Mahkemesi kararının bir başka önemi ise ÇED Raporu hazırlanmış olmasına rağmen balık geçitlerinin projelendirilmemiş olmasının mahkemece hukuka aykırı olarak değerlendirilmiş olmasıdır. Rize İdare Mahkemesi kararında yer alan bu tespitler bu konulardaki eleştirilerimizin haklılığını da ortaya koymaktadır" ifadelerini kullandı.