Sayıştay, AKP’nin özelleştirme adı altında sürdürdüğü talanın sonuçlarını ortaya koydu. Sayıştay Kamu İşletmeleri 2014 Yılı Genel Raporu’na göre, özelleştirmelerden dolayı KİT’lerin istihdamdaki payı hızla düşerken, kamu kuruluşları sektör sektör zarar etmeye devam etti.

Açıklanan rapora göre, AKP döneminde satış yarışına girilen KİT’lerin istihdamdaki payı yüzde 18 oranında azalırken, bu kurumlarda çalışan kişi sayısı 195 bin kişiye düştü. Sayıştay raporuna göre birçok kurum milyarlarca lira zarar etti.

ÖZELLEŞTİRMENİN İFLASI

Rapor, kamu işletmelerinin yönetim anlamındaki eksikliklerini ve kurumların zararını ortaya çıkardı. Devlet kurumlarının tek tek satılmasından dolayı ekonomideki payının düştüğü tespiti yapılan raporda, 2010 ve 2014 yıllarını kapsayan 5 yıllık dönemde KİT istihdamının yüzde 18 oranında azaldığı belirtildi. 2009 yılında Türkiye istihdamının yüzde 1,1’ini oluşturan 238 bin kişinin KİT kurumlarında çalıştığı belirtilen raporda, 2014 yılında bu oranın yüzde 0,8’e gerileyerek çalışan kişi sayısının 195 bine indiği vurgulandı.

MİLYARLARCA LİRA ZARAR

Sayıştay denetçilerinin diğer tespitini ise KİT kurumlarının görev zararları oluşturuyor. Rapora göre görev zararları nedeniyle Hazine’den KİT’lere kaynak aktarılacağı, ve 2014 yılı için bu miktarın 2 milyar 300 milyon lira olduğu ifade edildi. Görev zararlarında en büyük payı 1 milyar 100 milyon lira ile Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu oluştururken onu 733 milyon 500 bin lira ile Toprak Mahsulleri Ofisi izliyor. 

KAR AZALDI

Kamu İşletmeleri 2014 Yılı Genel Raporu’nda dikkat çeken bir başka başlık ise yıllara göre kar oranları. Sayıştay denetçilerinin tespitine göre 2014 yılında dönem karları yüzde 28 oranında bir azalmayla 5 milyar 800 milyon lira düştü. Gerçekleşen düşüş nedeniyle Hazine adına kar payı yüzde 26 oranında 1 milyar 300 milyon lira eksik gerçekleşti. Raporda ayrıca, 2014 yılında KİT’lere yükümlü sıfatıyla gerçekleştirilen vergi tutarının ise önceki yılın yüzde altı oranında eksiğiyle 7 milyar 400 milyon lira olduğu belirtildi..

SEKTÖRLERE GÖRE

Raporun dikkat çekici bir diğer yönünü ise sektörlerin zarar tabloları oluşturuyor. Rapora göre imalat sanayinde sektörü oluşturan kuruluşlar 2014 yılında toplam 287 milyon 600 bin lira zarar etti. Zarar bir önceki yıla göre yüzde 6,3 arttı. Türkiye Şeker Fabrikalarının 197 milyon, Et ve Süt Kurumu’nun 97 milyon, Türkiye Elektromanyetik Sanayi’nin 23 milyon ve Doğusan Anonim Şirketi’nin 1 buçuk milyon lira zarar ettiğine dikkat çekildi.

ENERJİ DİBE VURDU

Sektörler arasındaki en büyük zararlardan biri enerji sektöründe ortaya çıktı. Sayıştay denetçilerinin tespitine göre Elektrik Üretim Anonim Şirketi’nin (EÜAŞ) zararı, 2014 yılında 2 milyar 500 milyon lira TEDAŞ’ın dönem zararı ise 500 milyon lira oldu. EÜAŞ’ın zararının ayrıntılarına yer verilen rapora göre, zararın bir buçuk milyar lirası maliyetlerin altında satış fiyatı tespit edilmesinden, bir milyar lirası ise özelleştirme devirlerinden oluştu.

Ulaştırma ve Haberleşme sektörünün 2009 ve 2010 yıllarını karla kapattığı hatırlatılan Sayıştay raporunda, 2011 ve 2012 yılını zararla kapattığı, 2013 yılında yeniden kar ettiği ve 2014 yılında ise bu karı koruyamayarak yeniden zarar ettiği vurgulandı. 2014 yılında bu sektörde 968 milyon lira zarar ettiği belirtilen raporda, özelde TCDD’nin 1 milyar 900 milyon, BOTAŞ’ın 587 milyon ve Türkiye Denizcilik İşletmelerinin ise 20 milyon 800 bin lira zarar ettiği, ancak sektör içerisindeki diğer kuruluşların kar etmesinden dolayı zararın toplamda 968 milyon lirada kaldığı ifade ediliyor.

Raporda ayrıca ticaret alanında Toprak Mahsulleri Ofisi’nin 2014 yılında tek başına 981 milyon 200 bin lira görev zararı alacağı olduğu belirtiliyor.

Kaynak: Hüseyin Şimşek / BirGün Gazetesi