Türkiye genelinde 2.000 kişi ile Şubat 2016’da gerçekleştirilen Türkiye’de Yolsuzluk adlı büyük kamuoyu araştırmamızın temel bulgularından bazıları şu şekilde:
• Toplumun %67’si yolsuzluğun son iki yıl içerisinde azalmadığını, %55’i ise arttığını düşünüyor! Önümüzdeki iki yıl içerisinde yolsuzluğun artacağını düşünenlerin oranı %41, azalmayacağını düşünenlerin oranı ise %60!
• Toplumun büyük kesimi itiraz ve şikayet yollarının kapalı olduğunu düşünüyor, sonuç alınabileceğine inanmıyor. Kamu kuruluşlarında rüşvet talebiyle karşılaşanların %45’i yasal yollara başvurmanın durumu değiştirmeyeceğini ya da olumsuz sonuçlara yol açacağını düşünüyor! Nereye başvuracağını bilemeyen ya da uzun bürokratik süreçten çekinen %9’luk bir dilim var.
• Sosyal hizmetlere erişirken ve en temel sosyal haklar kullanılmak istendiğinde rüşvet talepleriyle karşılaşılıyor. Son 12 ay içinde bu tip taleplerle karşılaşılan kurumların başında sırasıyla; eğitim kurumları, imar işlemlerini yürüten kurumlar, belediyeler ve sağlık kurumları gelmekte.
• Yolsuzluğun en yoğun olduğu düşünülen kurumlar sırasıyla medya, siyasi partiler, yerel yönetimler ve meclis.
• Büyük çaplı yolsuzlukların önüne geçilemediği düşünülüyor! Yolsuzluğun en yaygın olduğu kamu iş ve işlemleri sorulduğunda; kamu ihaleleri (%50), imar işlemleri (%48), gümrük ve dış ticaret işlemleri (%44) ilk üç sırayı paylaşıyor.
• Halk büyük vurgunlara açık bürokratik süreçlere ve özel sektör kamu ilişkilerine de güven duymuyor! %81’lik çoğunluk özel sektörün; rüşvet, hediye gibi usulsüz ödemelerle kamusal işlemler ve hukuki düzenlemeler üzerinde etkili olduğunu düşünüyor!
• Küçük çaplı yolsuzluklar konusunda bile alınacak çokça yol var! Son 12 ay içinde kamu kuruluşlarında rüşvet talebiyle karşılaşan dilimin, türlü çekincelerle cevap vermeyenler eklendiğinde %20’yi geçmiş olması düşündürücü!
• Toplumun %84’ü yolsuzluğun bir şirketten mal ya da hizmet alma seçimini etkileyeceğini belirtiyor. Aynı duyarlılığın seçmen davranışlarına yansımaması manidar! Toplumun %42’si yolsuzluk iddialarının oy tercihini etkilemeyeceğini belirtiyor! Böylesi iddialar ancak ekonomik gidişat değişirse oy tercihimi etkiler diyenlerin oranı ise %57!
• Yolsuzluk sorularına ilişkin verilen cevaplarda seçmen tercihlerine göre kutuplaşma çok belirgin ancak doğrudan hükümetle ilişkili bir biçimde sorulmadığında iktidar partisi seçmenlerinin %47’si son iki yıl içinde yolsuzluğun azalmadığını, %42’si önümüzdeki iki yıl içinde azalmayacağını düşünüyor.
• Yükseköğretim mezunları arasında son iki yılda yolsuzluğun azalmadığını düşünenler %80’lik bir orana, seçim tercihlerinin yolsuzluk iddialarıyla değişeceğini belirtenler ise %74’lük bir orana sahip. İlköğretim ve daha düşük düzeylerde eğitim seviyesine sahip katılımcıların %49’u böylesi iddialardan etkileneceğini belirtmiştir.
• Genç katılımcıların %29’u bir devlet memuruna hediye ya da bahşiş vermenin yolsuzluk olmadığını düşünüyor. Gençler arasında yolsuzluk algısının 65 yaş üstü katılımcılara göre daha esnek ve düşük olması gelecek açısından kaygı verici.
• İyi haber ise, toplumun %75’i yolsuzluk konusunda bireysel mücadeleyle bir fark yaratabileceğine inanıyor!