4 Ocak’ta Mısır’ı ziyaret eden Kıbrıs Tarım Bakanı Nicos Kouyialis, Cumhurbaşkanı Abdül Fettah El Sisi’nin yanı sıra tarım ve çevre bakanları da dâhil bir dizi Mısırlı yetkiliyle görüştü. Kouyialis, ziyaretinin gündemini su ürünleri alanında Mısır ve Kıbrıs arasında arazi ıslahı ve yeni tarım yöntemleri konularında da Mısır, Yunanistan ve Kıbrıs arasında yapılması planlanan iş birliği projeleri olarak açıkladı.

Kıbrıs’ın Kahire Büyükelçisi Haris Moritsis de 14 Ocak’ta deniz taşımacılığında iş birliğini görüşmek üzere Mısır Ulaştırma Bakanı Saad El Geyuşi’yle bir araya geldi.

Mısır’ın Avrupa’yla ilişkilerden sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Hüsam Zeki 17 Ocak’ta Mısır’ın El Youm El Sabea gazetesine yaptığı açıklamada üçlü zirvede anlaşılan projeler kapsamında bu ay yine bir toplantı planlandığını söyledi.

AB ARASINDA BÖLGESEL DİYALOG

Taraflar arasındaki bu iş birliğinin temelleri üç ülkenin devlet başkanları tarafından kasım 2014’teki zirvede imzalanan Kahire Bildirisi’yle atıldı. Bildiri siyaset, ekonomi, güvenlik ve bilhassa da enerji ve terörle mücadele konularında iş birliğini öngören bir ön anlaşmayı kapsıyor. Bu üçlü iş birliğinin Arap dünyasıyla Avrupa Birliği arasındaki bölgesel diyaloğu da genişletmesi bekleniyor.

Kouyialis basın açıklamasında ticaretin artırılmasına ilişkin de şöyle dedi: “Mısır Kıbrıs’ı Avrupa Birliği’ne açılan kapısı olarak görüyor, Kıbrıs da Mısır’ı Arap dünyası ve Afrika’ya açılan kapısı olarak görüyor.”

Ancak üç ülke arasındaki ticareti artırma isteği ilişkilerdeki bu ilerlemenin tek sebebi olmayabilir. Zira tarafları iş birliğini artırmaya sevk eden daha önemli ortak menfaatler söz konusu olabilir.

YUNANİSTAN'IN AB'YE BORCU

2010’dan bu yana ekonomik krizin ağırlığını hisseden Yunanistan yönetimi için AB dışında ekonomik ittifak arayışları ivedi bir ihtiyaç hâline gelmiş olabilir. Nitekim AB Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker AB’nin kurtarma paketine uymaması hâlinde Yunanistan’ı euro bölgesinden atmakla tehdit etmişti. Yunanistan borçlarını ödeyebilmek için AB’den çok sayıda kredi aldı. Borçlarının bir kısmını ödeyemeyen Yunanistan, en son temmuzdaki 7 milyar euro’luk köprü kredi de dahil başka borçlarını da ödemekte de zorlanabilir.

Yunanistan’ın eski maliye bakanı Yanis Varoufakis geçen yıl ülkenin euro bölgesinden çıkarılmasına engel olmak için uluslararası mahkemeye gidebileceklerini söylemişti.

YATIRIMCILAR İÇİN CAZİBE MERKEZİ

Ekonomik kriz nedeniyle Yunanistan’da 2010’da 40,3 milyar dolar olan doğrudan yabancı yatırım stoku 2012’de 24,8 milyar dolara düşmüştü. 2010’da 33,8 milyar dolar olan AB’den gelen doğrudan yatırım stoku da 2012’de 19,1 milyar dolara gerilemişti. AB’deki Yunan yatırımları ise 2011’de 29,2 milyar dolarken, 2012’de 27,4 milyar dolara düşmüştü.

Ekonomist Farag Abdül Fettah’a göre “bilhassa euro bölgesinde 2013 ile 2015 arasında artan gerginlikler nedeniyle” bu düşüşler sürebilir. Al-Monitor’a konuşan Abdül Fettah şöyle devam etti: “Yunanistan’ın AB’li yatırımcılar için yeniden bir cazibe merkeze olması, AB’nin de Yunan yatırımcıları yeniden çekmesi pek muhtemel değil. Dolayısıyla Yunanistan Mısır da dâhil farklı ülkelerle ortaklık arayışında.”

Abdül Fettah, aynı durumun 2012’de başlayıp 2013’te zirveye ulaşan ekonomik kriz nedeniyle Kıbrıs için de geçerli olduğunu söylüyor.

BM Ticaret ve Kalkınma Örgütü’ne göre Kıbrıs ve Yunanistan da dâhil birçok ülke için 2012 sonrasına ait resmi doğrudan yabancı yatırım istatistikleri yok. 2012 verilerine göre ise Kıbrıs’a AB’den gelen doğrudan yatırımlar 2011’de 769 milyon dolarken, 2012’de yüzde 42 azalarak 461 milyon dolara geriledi. Ancak Kıbrıs’taki AB yatırımlarında yıllık bazda görülen azalma, mevcut AB yatırımları stokunda paralel bir düşüşe neden olmadı. Öte yandan Kıbrıs’ın 2011’de 8,33 milyar dolar değerinde olan AB ülkelerindeki doğrudan yatırım stoku, 2012’de yüzde 56,8 gibi ciddi bir düşüşle 3,6 milyar dolara geriledi.

Yunanistan ve Kıbrıs AB’yle yaşadıkları ekonomik sorunların ardından şu an Mısır’ın en önemli müttefiki olan Rusya’yla ilişkilerini geliştirmeye başladı. Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nicos Anastasiades şubat 2015’te Rusya’nın Kıbrıs’ta askeri üs kurmasına izin vereceklerini açıkladı. Aynı ay iki ülke arasında dokuz askeri iş birliği anlaşması imzalandı.

TÜRKİYE'NİN RUSYA VE MISIR'LA YAŞADIĞI GERİLİM

Atina da Rusya’nın 2014’te Kırım’ı Ukrayna’dan kopararak ilhak etmesine karşılık getirilen AB yaptırımlarını eleştirdi. Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras yaptırımların sorunu çıkmaza sürüklediğini söyledi. Yunanistan ayrıca Rusya’yla bir dizi projede ortaklık kurmaya çalıştı. Bunların içinde özellikle Rus Gazprom şirketinin Türk Akımı Doğal Gaz Boru Hattı Projesi öne çıktı.

Değişen bölgesel dengelere bakıldığında bu yeni yakınlaşmalar Türkiye’nin Rusya ve Mısır’la yaşadığı gerilimlerle yakından ilgili olabilir. Kaldı ki Türkiye’nin Akdeniz’de bulunan doğal gaz rezervleri konusunda Yunanistan ve Kıbrıs’la zaten eskiden gelen bir kavgası var.

Kahire Bildirisi’nin imzalandığı kasım 2014’teki zirve sırasında Türkiye Akdeniz’deki gaz arama faaliyetlerini durdurması için uyarılmış, kıyıdaş devletlerin bulduğu gaz rezervlerine ilişkin haklarını koruyacak deniz sınırları net şekilde belirlenmeden bu aramaların yapılamayacağı belirtilmişti.

Türkiye ise bu uyarıya petrol ve gaz arama çalışmalarına karşı herhangi bir girişimi önlemek için bölgeye deniz kuvvetlerini sevk ederek cevap vermişti. Bu da gaz arama faaliyetlerinin Mısır, Kıbrıs, Yunanistan ve Türkiye arasında çatışmaya yol açabileceğini göstermişti. O günlerde Al-Monitor’a konuşan El Ahram Siyaset ve Stratejik Araştırmalar Merkezi uzmanlarından Yasir El Ezbavi, Mısır’ın önleyici bir adım olarak hızla Kıbrıs ve Yunanistan’la ittifak kurmaya yöneldiğini söylemişti.

Kaynak: AB HABER- AL-MONİTOR.COM