TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Üyesi, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal, ev içi şiddetin ve sosyal dışlanmanın önlenmesinde kilit sorumluluğa sahip Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı mevzuatının ve uygulamalarının lezbiyen, gey, biseksüel ve trans (LGBT) yurttaşları içermesi amacıyla yirmi iki maddelik kanun teklifi verdi. Tanal’ın teklifi yasalaşırsa, Bakanlık mevzuatı ve uygulamaları evrensel insan hakları ilkeleri ve uluslararası standartlar ile de uyumlulaştırılmış olacak.

Kanun teklifinin oluşturulma aşamasında Milletvekili Tanal ve Danışmanları, Kaos GL Derneği ile ortak çalışma yürüttü.

BUGÜNE KADAR YAPILMIŞ EN KAPSAMLI

“Lezbiyen, Gey, Biseksüel ve Trans Yurttaşların İnsan Hakları Çerçevesinde Haklarının Korunması ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın Faaliyet ve Sosyal Hizmetlerinden Yararlanırken Hiçbir Ayrımcılığa Maruz Kalmamaları için Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Teklifi”, söz konusu mevzuata bugüne kadar yapılmış en kapsamlı ve detaylı gelişim önerisi olma özelliğini taşıyor.

Teklif’in gerekçesinde “Cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelli ayrımcılığa karşı gerekli ve yeterli yasal korumayı sağlamak İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’ne taraf olan tüm Devletlerin yükümlülüğüdür. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen Devletler, bireyleri cinsel yönelim veya cinsiyet kimlikleri nedeni ile birçok insan hakkı ihlali ile karşı karşıya bırakmaktadır.

"HAK İHLALLERİ..."

Lezbiyen, gey, biseksüel, trans (LGBT) bireyler gerek emek piyasalarında, gerek hastane, okul gibi kamusal alanlarda gerekse kendi aileleri ve sosyal çevreleri tarafından kötü muamele görmekte, fiziksel ve cinsel saldırılara uğramakta, psikolojik ve ekonomik baskılara uğramakta ve hatta öldürülmektedirler. Devletin LGBT kişilerin maruz kaldığı ayrımcılığa karşı gerekli ve yeterli yasal düzenlemeleri yapmaması toplum temelinde homofobik ve transfobik tutumların artmasına ve LGBT yurttaşlarımızın her geçen gün daha büyük hak ihlallerine maruz bırakılmasına sebebiyet vermektedir” deniyor.

Kanun teklifi çerçevesinde, evrensel insan hakları ve demokrasi ölçütleri ile Türkiye’nin tabi olduğu uluslararası hukuk doğrultusunda, 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun, 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu ile 2828 Sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu hükümlerinde kapsayıcılığın güçlendirilmesi öngörülüyor. Söz konusu değişiklikler arasında şu düzenlemeler öne çarpıyor:

6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun

- Şiddete uğrayan veya şiddete uğrama tehlikesi bulunan kişiler arasında “eşcinsel veya trans bireylerin” ibaresinin eklenmesi.

- Trans geçiş sürecini başlatmış ama sonuçlandırmamış kişilerin cinsiyetlerinin, resmi belgeleri değil, kendi beyan ettikleri cinsiyet temelinde değerlendirilmeleri.

- Resmi anlamda aile birliği kursun kurmasın her çiftin bu kanun kapsamında değerlendirilmesi; ve her tür çiftten ısrarlı takip mağdurunun bu kanunun korumasından eşit yararlanması.

- Türkiye’nin taraf olduğu tüm uluslararası sözleşmelerin yanında “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarının” da bu kanunun yürürlüğünde esas alınması.

-  Kanun’un tanımlar kısmına “cinsiyet, cinsel yönelim, cinsiyet kimliği ve cinsiyet ifadesi” tanımlarının eklenmesi.

- “Kadına yönelik şiddet” ifadesinin; kadına, eşcinsellere ve translara yönelik şiddeti  içerecek şekilde “cinsiyet temelli şiddet” şeklinde değiştirilmesi.

- Müşterek yerleşim yerinden ayrı yerleşim yeri belirlenmesinde, müşterek konuttan veya bulunduğu yerden derhâl uzaklaştırılmada ve müşterek konutun korunan kişiye tahsis edilmesinde başvurucu veya mağdurun evli olup olmadığına bakılmaması.

- Şiddet veya şiddet uygulanma tehlikesinin varlığı hâlinde Kanun kapsamında menfaati bulunan kişilerin haklarını savunmayı kuruluş amaçlarında belirten sivil toplum kuruluşlarının resmi makam veya mercilere ihbar edebilmesi. 

- Tedbir kararının, ihbarda bulunan sivil toplum kuruluşuna da tefhim veya tebliğ edilmesi. Tedbir talebinin reddine ilişkin kararın da ihbarda bulunan sivil toplum kuruluşuna tebliğ edilmesi.

- İhbarda bulunan sivil toplum kuruluşlarının aile mahkemesine itiraz edebilmesi.

- Tedbir kararlarının uygulama aşamalarında, sivil toplum kuruluşları ile Bakanlık ve ilgili birimlerinin işbirliği halinde hareket etmeleri.

- Kolluk görevlerinin; trans ve eşcinsel bireyin insan hakları, toplumsal cinsiyet çeşitliliği ve eşitliği doğrultusunda,  ayrımcılık mağdurunun cinsiyet kimliği veya cinsel yönelimi ayırt edilmeksizin yerine getirilmesi.

- Kolluk görevlerinin ayrımcılık konulu uluslararası anlaşma ve sözleşme hükümleri ile lezbiyen, gey, biseksüel, trans ve interseks hakları ile kadın-erkek eşitliği konusunda eğitim almış personel tarafından yerine getirilmesi.

- Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri’nde en az yüzde dört oranında eşcinsel ve trans istihdamı sağlanması.

- TRT ile ulusal, bölgesel ve yerel yayın yapan özel televizyon kuruluşları ve radyoların yapmak zorunda oldukları yayınlarda transların ve eşcinsellerin çalışma yaşamına katılımı, onlara karşı şiddetle mücadele ve benzeri konuları içermeleri. 

- Önleyici tedbir kararı verilen kişinin rehabilitasyonunun veya tedavi edilmesinin gerekli olduğuna karar verilmesi hâlinde, resmi belgeleri cinsiyet kimliği ile uyuşmayan transların cinsiyet geçiş sürecinde ihtiyaç duydukları psikolojik ve sosyal destek giderlerinin ve diğer sağlık hizmet giderlerinin genel sağlık sigortası kapsamında karşılanmayan kısımlarının, Bakanlık bütçesinden karşılanması.

- Bakanlık’ın, eşcinsel ve translara yönelik olarak uygulanan şiddet veya şiddet tehlikesi dolayısıyla açılan idarî, cezaî, hukukî her tür davaya ve çekişmesiz yargıya katılabilmesi.

3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu

- Trans ve interseks vatandaşların topluma katılımını kolaylaştıracak ihtiyaçlarına ilişkin, psiko-sosyal destek giderleri dahil tedavi masraflarının ve HIV/AIDS ile yaşayan kişilerin tıbbi ve psiko-sosyal ihtiyaçlarının bu Kanun kapsamında karşılanması.

- Bu vatandaşlarımıza yönelik destek programlarına ilişkin usul ve esasların ayrı bir yönetmelikle tespit edilmesi.

2828 SOSYAL HİZMETLER KANUNU

- Kanun’un amacına genel ayrımcılık yasağının eklenerek; korunmaya, bakıma veya yardıma ihtiyacı olan kişiler arasında cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği ayrımcılığının yasaklanması.

- Sosyal Hizmetler’in tanımına “ ayrımcılıkla mücadele ilkesinin” işlenmesi.

- Kadın veya Erkek Konukevlerinde fiziksel, duygusal, cinsel ve ekonomik istismara uğrayan “her cinsel kimlikten” kadın veya erkek vatandaşın ihtiyaçlarının karşılanması. 

- Kişinin cinsiyet kimliğinin kişinin kendisini ait hissettiği cinsiyet olarak anlaşılacağı.

Kaynak: Murat Köylü | Kaos GL