İran ile Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi'nin daimi üyeleri ABD, Rusya, İngiltere, Fransa ve Çin ile Almanya'dan oluşan 5+1 ülkeleri arasında yürütülen müzakerelerde sona yaklaşılırken taraflar üzerindeki baskı da artıyor.

Varılması hedeflenen çerçeve anlaşma için bir ayda dört kez bir araya gelen taraflar için karar zamanına sadece bir gün kaldı.

Nükleer müzakereler kapsamında İsviçre'nin Lozan kentinde dışişleri bakanları seviyesinde yürütülen görüşmelerin son turunda yetkililer, 12 yıldır devam eden görüşmelerde sona yaklaşıldığını ve anlaşmaya daha önce hiç bu kadar yakın olmadıklarını ifade ediyor. 

Hem İran hem de ABD'li yetkililer son haftalarda hız kazanan müzakerelerde çok önemli gelişmeler kaydedildiği konusunda ortak bir söylem kullansa da, bazı kritik konular üzerinde taraflar arasında görüş ayrılıkları sürüyor. 

Nükleer silah edinmeye çalıştığı gerekçesiyle İran'a yönelik yaptırımlar ve anlaşmaya varıldığı takdirde bu yaptırımların nasıl kaldırılacağı tarafların odaklandığı kilit konu olarak dikkati çekiyor.

İran, nükleer anlaşmaya varılması için yaptırımların tamamının tek seferde kaldırılmasını şart koşuyor ancak 5+1 ülkeleri yaptırımların aşamalı olarak kaldırılması gerektiği görüşünü savunuyor. 

5+1 ülkelerinden ABD ve Fransa arasında da yaptırımların hangi aşamada kaldırılması da dahil bazı anahtar konular üzerinde görüş ayrılıkları olduğu biliniyor.

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, ülkesinin nükleer müzakereler konusundaki tutumununa ilişkin ABD Devlet Başkanı Barack Obama'ya bir mektup göndermiş,  Rusya, Çin, İngiltere, Fransa ve Almanya devlet başkanları ile telefonda görüşmüş ve bu "olağanüstü fırsatın" kaçırılmaması gerektiğini ve İran'a yönelik uygulanan bütün yaptırımların kaldırılması çağrısında bulunmuştu. 

TEKNİK KONULAR

Görüşmelerde öne çıkan önemli konu başlıklarından biri, hala inşaat aşamasında olan ve bittiğinde yıllık iki atom bombası anlamına gelecek 9-10 kilogram plütonyum üretme kapasitesine sahip olacak Arak ağır su reaktörü ve yerin 90 metre altına inşa edilmiş ve dışarıdan gelecek saldırılara karşı korunaklı durumda olan Fordo nükleer tesisinin geleceği. 

ABD, İran'dan uranyum zenginleştirme gücünü 10 yıl içinde yükseltmemesini,  İran'ın nükleer silah araştırma ve geliştirme çalışmalarını en az 12 aylığına ertelemesini ve İran'ın uranyum zenginleştirme düzeyini yüzde 5'in altında tutmasını talep ediyor.

İran ise Arak ağır su reaktörü ve Fordo'daki uranyum zenginleştirme tesislerinin korunması konusunda ısrarcı davranıyor. Anlaşmazlıklara rağmen İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi, teknik konuların yüzde 90’ında anlaşma sağlandığını ifade etmişti.

Kaynak: Cumhuriyet