Kut’ül Amare ve Halil Paşa tartışmalarından sonra şimdi de Uganda’dan Mehmed Emin Paşa tartışması alevlendi. Afrika gezisi kapsamında önceki gün Uganda’ya giden Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın tören sırasında söylediği, doktor Mehmet Emin Paşa’ya ilişkin sözler tartışma yarattı. Osmanlı askeri doktoru olarak büyük hizmetleri olduğu belirtilen Mehmet Emin Paşa’nın İngiliz Askeri Valisi Charles Georges Gordon tarafından, Güney Sudan’a keşfiyle birlikte Uganda’da bilinmeyen çeçe sineği ve uyku hastalığının Uganda’ya geldiği iddialar arasında yer alıyor.

BU SÖZLER TARTIŞMA YARATTI

Erdoğan’ın Uganda ziyareti kapsamında Makarere Üniversitesi’nde fahri doktora verilmesi töreninde dile getirdiği Mehmet Emin Paşa için söylediği “O dönemde bugünkü Uganda topraklarında Mehmet Emin adında aynı zamanda seyyah olan bir Osmanlı Paşası görev yapıyordu. Asıl mesleği doktorluk olan Emin Paşa aynı zamanda tabiat âlimi olarak yüzlerce hayvan ve bitki türünü keşfetmiş ve bilim dünyasına kıymetli katkılar sunmuştur. Emin Paşa, bu topraklarda 1892 yılında Kongo’da esir ticareti yapan bir aşiret tarafından şehit edilmiştir” sözleri tartışma yarattı.

BİLEREK Mİ KONUŞTU?

Emin Paşa’nın 124 yıl sonra izinden giderek Uganda’da ilişkileri geliştirmek için geldiklerini söyleyen Erdoğan’ın, Mehmet Emin Paşa’nın Alman bir Yahudi olduğunu bilmeden mi konuştuğu, bilerek mi konuştuğu merak konusu olurken adı geçen Mehmet Emin Paşa’nın Osmanlı askeri doktoru olarak görev yapması iddiaları güçlendirdi. 1840 yılında Alman Yahudisi olarak dünyaya gelen ve asıl adı ise İzak Eduard Schnitzer olan Emin Paşa Almanya’daki fizik eğitiminin ardından, pratik doktorluk yapmaya başladı. Almanya’da o yıllarda ırkçılık nedeniyle Yahudi olduğu için kendisine iş verilmemesi nedeniyle Osmanlı ülkesine geçen Mehmet Emin Paşa, 1870’te Arnavutluk Valisi İsmail Hakkı Paşa’nın hizmetine girip doktorluk yaptı. 1875’te Kahire’de, oradan daha Güney’e, Hartum’a geçti. Doktor olarak hizmet verdiği Afrika’da Batı sömürgecilerinin ajanlarının topladığı çeşitli hayvan, bitki ve objeleri Avrupa müzelerine sattığı iddialarına ek olarak, fildişi ticareti de yaptığı belirtilen Mehmet Emin Paşa, Sudan’ın İngiliz Askeri Valisi Charles Georges Gordon tarafından, Güney Sudan’a, keşif yapmaya gönderildi. O yıllara kadar Uganda’da bilinmeyen çeçe sineği ve uyku hastalığının Uganda’ya Mehmet Emin Paşa operasyonları sırasında geldiği öne sürülürken, kara kıtanın ezeli sağlık sorunlarına katkı sunduğu iddilar arasında yer aldı.