KARŞI GAZETE | İSTANBUL

2015-2016 Eğitim-öğretim dönemine başladığımız bugünlerde, Eğitimde Görme Engelliler Derneği ve Engelsiz ODTÜ Topluluğu ortaklığında gerçekleştirilen ve Sabancı Vakfı Hibe Programları kapsamında  desteklenen Engelli Üniversite Öğrencileri İnisiyatifi Projesi, "ÜNİVERSİTELERDE ENGELLİLERE  YÖNELİK ERİŞİLEBİLİRLİK HUSUSUNDA MEVCUT DURUM ANALİZİ: 2014-2015"  raporunu yayınladı. 

Kitapta engelli üniversite öğrencilerinin toplamda yalnızca on binde 23'lük bir orana sahip olduğuna dikkat çekilirken, engelli öğrencilerin önündeki en büyük engelin ise erişilebilirlik ve önyargılar  olduğuna vurgu yapıldı. 

YÜZDE 38.7'Sİ KADIN YÜZDE 61.2'Sİ ERKEK

Engelli öğrenciler yükseköğretimde kendine yer bulamıyor. Ülkemizde eğitim kademesi ilerledikçe engelli öğrenci sayısı azalıyor. Bu durum kendisini yükseköğretimde de çarpıcı bir şekilde gösteriyor. YÖK Başkanlığı'ndan 2014 - Kasım dönemine ilişkin edinilen verilere göre, 6.025.539 üniversite öğrencisinin yalnızca 13887'si engelli. Üniversite öğrencileri arasında toplamda kadın öğrencilerin oranı %46.02 ve erkek öğrencilerin oranı %53.97 iken, engelli öğrencilerin ise %38.7’sinin kadın ve %61.2’sinin erkek öğrencilerden oluştuğu görülüyor. 

Bu rakamlar; engelli kadınların, akranlarına göre yükseköğretimde daha az yer bulabildikleri sonucunu ortaya koyuyor.

200 ENGELLİ AKADEMİSYEN

Akademik kariyer yapabilen engelliler sınırlı ÖSYM Başkanlığı verilerine göre; 2014 yılı güz döneminde, Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı’na (ALES) başvuran 275.497 kişiden sadece 341’i; Yabancı Dil Sınavı’na (YDS) başvuran 182.887 kişiden ise yalnızca 193’ü engelli. Bu veriler, Engelli üniversite öğrencileri arasında 381 yüksek lisans ve 45 doktora öğrencisi bulunduğu bilgisiyle desteklendiğinde, engelli öğrencilerin karşılaştıkları zorluklar nedeniyle akademik bir kariyer tercih etmediklerini ortaya çıkarıyor. YÖK 

Başkanlığı'ndan elde edilen 2013 yılına ait verilere göre, ülkemizde yalnızca 200 engelli akademisyen bulunuyor. 

ÜNİVERSİTE ORTAMLARINI DÜZENLEMELER

Kütüphane ve laboratuvarlarda yeterli düzenlemeler bulunmuyor. Araştırmaya göre, üniversitelerde engelli öğrencilere yönelik kütüphane ve laboratuvar gibi ortamlarda yeterli erişilebilirlik düzenlemeleri yer almıyor. Edinilen bilgilere göre, 93 üniversitenin kütüphanelerinin yalnızca %39.9’unda ortopedik engelli öğrencilere yönelik düzenlemeler ve %28.5’inde görme engelli öğrencilere yönelik destek teknolojileri bulunuyor. 95 üniversitenin %56.8’inde ise, laboratuvarlarda engelli bireylere yönelik herhangi bir düzenleme bulunmuyor.

İşitme cihazı kullanan engelli bireylerin, geniş ve kalabalık mekânlarda duymasını sağlayacak indüksiyon döngü sistemi kurulu bina sayısı ise yalnızca 11. Araştırma, tüm bu rakamlar ortada olmasına rağmen, her ortamda engelli bireylerin başarı düzeylerinin tartışıldığını aktarıyor ve ekliyor:

"engelli öğrencilerin hangi alanlarda iyi olup, yetersiz kaldığı saptamasından önce, mevcut ortamın engelli öğrenciye ne kadar uygun olduğu ve uygun değilse ne şekilde uyumlu hale getirilebileceğinin incelenmesi gereklidir."

Engelli öğrenciler karar alma süreçlerine katılamıyor. Engelli üniversite öğrencileri, kendileriyle ilgili alınan kararlara müdahil olamadıklarını belirtiyorlar. 

Araştırmada bilgi edinme başvuruları kapsamında alınan bilgilere göre, 102 üniversitenin %52.9’unda  engelli öğrencilerin görüşlerini birime aktarabilecek bir engelli öğrenci temsilcisi bulunmuyor.Üniversite değerlendirme anketine katılan engelli öğrencilerin %51.3’ü ise bu konuda bir bilgi sahibi olmadığını söylüyor. Aynı ankete göre, üniversitesinde engelli öğrenci temsilcisi bulunduğunu söyleyenlerden yalnızca %39.5'i kendisine söz hakkı verildiğini belirtiyor.

ALANA HAKİM UZMANLARA YER VERİLMELİ

Engelliler Hakkında Kanun’un yürürlüğe girmesinin ardından son 10 yılda ülkemizdeki tüm üniversitelerde engelli öğrenci birimleri kuruldu. Ancak araştırmaya göre 82 üniversitenin %60.9’unda sosyal hizmet uzmanı, işaret dili bilen personel gibi engellilik alanına yönelik görevliler bulunmuyor. Üniversite değerlendirme anketine katılan engelli öğrencilerden engelli öğrenci birimine nadiren ya da hiç uğramayanların oranı ise %68 civarında.

Yeterli bütçe, doğru planlama ve uzman ekip gerekli Rapora göre üniversiteler engelli öğrencilere yönelik düzenlemeleri gerçekleştirmekte bir mesafe kat ettilerse de, henüz arzu edilen seviyede değil. Tam olarak erişilebilirliğin sağlanması yeterli bir bütçe, doğru planlama ve alanında söz sahibi bir ekip ile mümkün olabilir. Ayrıca, her türlü kararda engelli  öğrencilerin görüşlerinin dikkate alınması ve onların taleplerinin göz ardı edilmemesi gerekiyor. 

“Engelli öğrenciler için” değil, “engelli öğrencilerle birlikte” çalışmalar planlandığında, hedefe ulaşılması daha kolay hale gelecek. 

Rapora elektronik olarak www.engelsizuniversite.org internet adresi üzerinden erişim sağlanabiliyor.

Proje inisiyatif alacak yeni katılımcılara çağrı yapıyor.

Geçtiğimiz yıl farklı engel gruplarına sahip engelli üniversite öğrencilerinin katılımıyla bu çalışmayı ortaya çıkaran proje, bu yıl da kendi sorunlarının çözümünde etkin rol oynamak isteyen engelli öğrencilere çağrı yapıyor. Proje faaliyetlerine katılmak isteyenlerin www.engelsizuniversite.org/basvuruformu internet adresinde bulunan başvuru formunu 29 Ekim 
tarihine kadar doldurması gerekiyor.

KARSIGAZETE.COM.TR