TÜİK verilerine göre kaçak işçi çalıştırma oranı yüzde 32 civarında, bunun Türkiye ekonomisine maliyeti ise yıllık 30 milyar TL. Kayıt dışı istihdamla mücadele başarılı olursa çok uzun yıllardır açık veren SGK, artıya geçecek.

Türkiye, Avrupa Birliği ve OECD ülkeleriyle kıyaslandığında kayıt dışı istihdamın en yüksek olduğu ülkelerin başında geliyor. Hükümetin bu alandaki hedefleri de tutmadı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre kayıt dışı istihdam oranı yüzde 32 civarında. 8 milyon 239 bin kişi sigortasız olarak kaçak çalıştırılıyor.

30 MİLYAR TL CİVARINDA

Toplam çalışan sayısının 25 milyon 454 bin kişi olduğu dikkate alındığında her üç çalışandan birinin sigortasız olduğu görülüyor. Kayıt dışı istihdamın Türkiye ekonomisine maliyeti ise yıllık 30 milyar TL civarında. Hükümet kayıt dışı istihdamla mücadele konusunda son yıllarda yeni bir adım atmadı.

Mevcut tedbirler ise kayıt dışı istihdamı yüzde 32’ler seviyesinde tuttu. TÜİK verilerine göre kayıt dışı istihdam son bir yıllık sürede, yüzde 32,8’den 32,4’e indi. Ancak binde 4’lük iyileşme sağlandı. Böyle giderse kayıt dışı istihdam çok uzun yıllar önemli bir sorun olmaya ve her yıl milyarlarca lirayı yutmaya devam edecek.

İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası’nın hazırladığı ‘Kayıt Dışı İstihdam ve Sosyal Güvenlik Sistemi’ raporunda önemli tespitlere yer verildi.

İŞSİZLİK FONU PRİM KAYBINA UĞRUYOR

Bu rapora göre devlet her bir çalışan üzerinden, asgari ücretten hesaplansa bile aylık 354 TL sosyal güvenlik prim kaybına, 36 TL de işsizlik Fonu prim kaybına uğruyor.

Gelir Vergisi kaybı ise 63 TL. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) bütçe açığının 2014 yılı için 21 milyar TL olduğu dikkate alındığında kayıt dışının yuttuğu 30 milyar TL’nin önemi daha net görülüyor. Kayıt dışı istihdamla mücadele başarılı olsa çok uzun yıllardır açık veren SGK, artıya geçecek.

Kayıt dışı çalışanlarının en az olduğu sektörler ise yüzde 3 ile eğitim, finans ve kamu yönetimi sektörleridir. Tarımda yüzde 82’yi bulan kayıt dışı istihdam, enerji, inşaat ve turizmde de çok yaygın. Bu sektörlerde her üç kişiden biri sigortasız çalışıyor. Sağlık sektörü yüzde 27’lik oranla dikkat çekiyor.

İşletmenin büyüklüğü, çalışılan işin niteliği, çalışma süreleri, cinsiyet gibi faktörler de sektörlerde kayıt dışı açısından belirleyici.

Büyük işletmelerde kayıt dışı istihdamın azaldığı, küçük işletmelerde ise bu oranın yükseldiği görülüyor. 10 ve daha az kişiye istihdam sağlayan işletmelerde kayıt dışılık oranı yüzde 54,2’ye ulaşıyor. İşletme büyüklüğü arttıkça sigortasız çalışan sayısı azalıyor. 50 ve üzerinde işçi çalıştıran işyerlerinde kayıt dışılık oranı yüzde 3’e kadar geriliyor. Kayıt dışılığın kısa süreli işlerde daha yaygın olduğu da görülüyor.

Kaynak: Zaman / İsa Yazar