Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu’nun 1993 yılında yaşanan Sivas katliamıyla ilgili araştırma ve inceleme raporu açıklandı. Liberal bir yaklaşımla yazılan raporda, olaylar “katliam” olarak nitelendi, ancak “Sivas olaylarının bir komplo ve/veya provokasyonun neticesinde gerçekleştiğine dair herhangi bir illiyet bağı kurulamamıştır” denildi.

DDK’nın raporunda, “Olayın ortaya çıkmasında, önlenememesinde ve soruşturulmasında/yargılanmasında Devlete terettüp eden ağır bir hizmet kusuru bulunmaktadır” denildi. Öte yandan raporda “Başka fail ve sorumlular da var”denildi, ancak bu faillerin kim ya da kimler olduğu sorusuna yanıt verilmedi.

AZİZ NESİN SUÇLANIYOR

DDK raporunda Aziz Nesin hakkında suçlayıcı ifadeler yer aldı. Raporda, Aydınlık başyazarı Aziz Nesin şöyle tanımlanıyor:

“Bakanlar Kurulu Kararı ile yasaklanan ‘Şeytan Ayetleri’ kitabını Aydınlık gazetesinde tefrika eden, eleştiri sınırlarının ötesine geçerek Alevi inancı da dâhil halkın inançları hakkında çeşitli nitelendirmelerde bulunan Aziz Nesin’in, Alevi inancını kendisine rehber edinmiş Pir Sultan Abdal Kültür Derneği tarafından etkinliğe davet edilmesi...”

Raporun bir başka bölümü ise şöyle:

“Bakanlar Kurulunun 1989 yılındaki kararıyla yurda girişi yasaklanan Hint asıllı İngiliz yazar Salman Rüşdi’ye ait Şeytan Ayetleri kitabının çevirisinin, Aziz Nesin tarafından yayımlanacağının ilan edilmesi ve daha sonra başyazarı olduğu Aydınlık Gazetesinde 1993 yılının Mayıs ayında tefrika edilmeye başlamasına ülke genelinde tepkiler oluşmuş, Türkiye’nin muhtelif illerinde (İstanbul, İzmir, Konya, Yozgat, Mardin, Batman, Gaziantep, Malatya) gösteriler yapılmış ve/veya bildiriler dağıtılmıştır. Şeytan Ayetleri kitabının çevirisinin yayımlandığı Aydınlık gazetesinin bütün nüshaları hakkında Şişli Sulh Ceza Mahkemesince toplatma kararı verilmiştir.”

‘MİLLİYETÇİ-DİNİ REFLEKS’

Raporun bir başka yerinde ise katliamın başlangıcı şöyle yorumlanıyor:

“Şeytan Ayetleri’ kitabının çevirisinin Aydınlık Gazetesinde tefrika edilmesi ile gündeme gelmiş Aziz Nesin’in onur konuğu olarak davet edilmesi neticesinde milliyetçi ve dini reflekslerle bir protesto gerçekleşmiştir.”

Sivas’ta 2 Temmuz 1993 günü, Pir Sultan Abdal Kültür etkinliklerinde ateşe verilen Madımak Oteli’nde 35 aydın öldürüldü. DDK raporunda, çeşitli nedenlerle söz konusu dönemde yaşananların tam olarak tespit edilemediği ve bir kısım bilgi ve belgeye erişilemediği belirtilerek, “Sivas olaylarının tarafı durumunda olan bazı kesimlerin Devlet Denetleme Kurulu tarafından yürütülen incelemeye karşı çeşitli biçimlerde tezahür eden dirençleri ile karşılaşılmıştır” denildi.

‘SUÇ KALABALIĞA YIKILDI’

Raporda şu tespitlere yer verildi:

“Ne yazık ki, gerek kamu görevlileri ile ilgili etkin bir adli ve idari soruşturma ve yaptırım kapasitemizin olmaması gerekse siyasal sorumluluk algılaması ile ilgili yetersiz demokratik standartlarımız nedeniyle herkes tüm suçu kalabalıkların ve toplumun üzerine yıkma kolaycılığını tercih etmiştir.”

BAŞKA FAİLLER DE VAR

Katliamda, yargılananlar dışında da faillerin olduğuna şöyle dikkat çekildi:

“Sorumlulukların böyle bir perspektifte belirlenmesi; hiçbir şekilde oteli yakan ve 35 kişinin ölümüne yol açan kişilerin ve anlayışların suçunu hafifletmeye yönelik bir tavır olmayıp; tam aksine, Sivas olaylarında söz konusu kişiler ve anlayışlar dışında da faillerin ve sorumlulukların olduğu gerçeğinin kavranılmasına ve topluma bu gerçeğin gösterilmesine yönelik bir yaklaşımı ifade etmektedir.”

DEVLETİN BASİRETSİZLİĞİ

“Sivas Olaylarının gerçekleşmesinden önce oluşan ortam ve olayların kronolojik gelişimi bile tek başına; kamu yönetiminin söz konusu olaylardaki rolünü ve oluşan toplumsal krizi algılama ve yönetmedeki basiretsiz uygulamalarını ve Sivas olaylarına ilişkin kolektif hafıza gruplarının tutum ve yaklaşımlarını açıklayıcı niteliktedir.”

“Bu açıdan, esas itibariyle söz konusu olaydaki sebep ve failleri; kamu yönetiminin söz konusu olaylardaki rolünde ve oluşan toplumsal krizi yönetmedeki basiretsiz uygulamalarında ve Sivas olaylarına ilişkin kolektif hafıza gruplarının tutum ve yaklaşımlarında aramak gerekmektedir.”

‘AĞIR BİR HİZMET KUSURU’

“Adli ve idari soruşturmaların kamu vicdanını tatmin etmeyen bir biçimde sonuçlanmasının temel müsebbibi devletin söz konusu olaylarda taraf hâline gelmesi ve geleneksel tarihselleştirme araçlarına başvurmasına ilişkin uygulama ve yaklaşımlarıdır. Bu nedenle, olayın ortaya çıkmasında, önlenememesinde ve soruşturulmasında/yargılanmasında Devlete terettüp eden ağır bir hizmet kusuru bulunmaktadır.”

‘PROVOKASYON YOK’

“Sivas olaylarının bir komplo ve/veya provokasyonun neticesinde gerçekleştiğine dair herhangi bir illiyet bağı kurulamamıştır” denilen raporda, “Ağır ihmaller zincirinde, ilin emniyet, asayiş ve genel yönetiminden sorumlu tek bir kamu görevlisi bile herhangi bir adli takibata (kovuşturmaya) maruz kalmadığı gibi en hafif bir disiplin cezası bile almamıştır” ifadesine yer verildi. (EDK)