Sa­yış­ta­y’­ın 2014 yı­lı Baş­ba­kan­lık Top­lu Ko­nut İda­re­si Baş­kan­lı­ğı (TO­Kİ) de­ne­tim raporun­da yer alan bil­gi­ler geç tes­lim­ler ko­nu­sun­da TO­Kİ­’nin sı­kın­tı­lı gün­ler ge­çir­di­ği­ni or­ta­ya koy­du.

2014 yı­lı iti­ba­rıy­la TO­Kİ­’nin sa­tı­şı­nı yap­tı­ğı 142 pro­je­de 39 bin 319 ko­nut sa­tış sözleşme­le­rin­de be­lir­ti­len za­man­da tes­lim edil­me­di. TO­Kİ­’nin ko­nut ve ti­ca­ri üni­te­le­rin sa­tışı söz­leşme­le­rin­de pro­je­ye gö­re 10 ay ile 30 ay ara­sın­da de­ği­şen tes­lim sü­re­le­ri öngö­rü­lü­yor. Geç tes­lim­ler ne­de­niy­le TO­Kİ­’den ko­nut alıp üç yıl için­de ye­ni evi­ne taşınma­ya ha­yal eden ai­le­ler ba­zı pro­je­ler­de 6’n­cı yıl­da da­ire­si­nin anah­ta­rı­nı ala­bil­di.

Geç tes­lim sü­re­le­ri­nin pro­je­ler ba­zın­da de­ği­şik­lik gös­ter­mek­le bir­lik­te 35 aya ka­dar çıktığı gö­rül­dü. Ra­po­ra gö­re, An­ka­ra Tur­ku­az Va­di­si pro­je­sin­de 2 bin 893 ko­nut teslimin­de 20 ay, İzmir Me­ne­men Asar­lık 2. Etap 521 ko­nut tes­li­min­de 23 ay, An­ka­ra Po­lat­lı 2.Etap 249 ko­nut tes­li­min­de 31 ay, Si­vas Suşeh­ri 132 ko­nut işin­de 35 ay, Erzurum Ya­ku­ti­ye 384 ko­nut tes­li­min­de 29 ay ola­rak ger­çek­leşti.

24 BİN 175 DAVA

TO­Kİ­’ye bu ge­cik­me­ler ne­de­niy­le va­tan­daş­lar Ara­lık 2014 iti­ba­rıy­la top­lam 24 bin 175 da­va aç­tı. Açı­lan da­va­la­rın yüz­de 98’i­ni ya­ni 21 bin 289’u­nu TO­Kİ kay­bet­ti. 538 da­va ku­ru­mun le­hi­ne so­nuç­lanırken, 722 da­va kıs­men ka­bul edil­di. Ge­cik­me­ler ne­de­niy­le açı­lan bin 588 da­va ise de­vam edi­yor. Geç tes­lim ne­de­niy­le açı­lan da­va­lar so­nu­cun­da son beş yıl iti­ba­rıy­la öde­nen taz­mi­nat tu­tar­la­rı, 2010 yı­lın­da 20.7 mil­yon li­ra, 2011 yı­lın­da 54.4 mil­yon li­ra, 2012 yı­lın­da 35.4 mil­yon li­ra, 2013 yı­lın­da 13.8 mil­yon li­ra, 2014 yı­lın­da 5.8 mil­yon li­ra ol­mak üze­re top­lam 130.1 mil­yon liraya ulaştı.

İN­ŞA­AT­LAR NE­DEN GE­Cİ­Kİ­YOR

TO­Kİ­’nin ko­nut ve iş yer­le­ri­nin geç tes­lim edil­me­si ne­den­le­ri­nin ba­şın­da Ağus­tos 2003 ta­rih­li Ka­mu İha­le Ya­sa­sı­’n­da ya­pı­lan de­ği­şik­lik ge­li­yor. Bu dü­zen­le­me sa­ye­sin­de TOKİ­’nin ar­sa te­min edil­me­den, mül­ki­yet, ka­mu­laştır­ma ve imar işlem­le­ri ta­mam­lan­ma­dan ve uy­gu­la­ma pro­je­le­ri ya­pıl­ma­dan iha­le­ye çık­ma yet­ki­si bu­lu­nu­yor. Sa­yış­tay, TOKİ­’ye ve­ri­len bu yet­ki nedeniyle, pro­je­le­rin uy­gu­la­ma aşama­sın­da, mül­ki­yet so­run­la­rı, imar prob­lem­le­ri, alt­ya­pı so­run­la­rıy­la karşılaştığını be­lir­ti­yor. Ba­zı yük­le­ni­ci fir­ma­la­rın işle­ri za­ma­nın­da bi­ti­re­me­me­si, ma­li açı­dan sı­kın­tı yaşayan yük­le­ni­ci­le­rin işle­ri­nin feshedil­me­si ne­de­niy­le pro­je­ler sü­re­le­rin­de ta­mam­la­na­mı­yor. Pro­je­ler­de alt ya­pı ve üst ya­pı­da kul­la­nı­ma en­gel teşkil ede­cek ek­sik ve ku­sur­lu ima­lat­lar ko­nut tes­li­min­de gecikme­le­re ne­den olu­yor. Geç tes­lim­ler ne­de­niy­le yük­lü mik­tar­da taz­mi­nat öde­yen TOKİ, son 1 yıl­dır, in­şa­at se­vi­ye­si yüz­de 20 se­vi­ye­si­ne gel­dikten sonra sa­tışla­ra başlıyor.

PİYASASI

Sa­yış­ta­y’­ın TO­Kİ de­ne­tim ra­po­run­da yer alan bil­gi­le­re gö­re 2009 – 2014 yıl­la­rı­nı kapsayan 5 yıl­lık dö­nem­de, 16 bin 315 ki­şi TO­Kİ­’den al­dı­ğı ko­nu­tu ia­de et­ti.  İm­za­la­nan gay­ri­men­kul sa­tış söz­leşme­le­ri­ne gö­re, ko­nut ia­de­le­ri anah­tar tes­li­mi­nin ger­çek­leşeceği ta­ri­he ka­dar ya­pı­la­bi­li­yor. Ra­por­da, “Ko­nut alı­cı­la­rı­nın ia­de­si bir mem­nu­ni­yet­siz­liği göste­re­bi­le­ceği gi­bi öde­me güç­lüğü gi­bi ne­den­ler­le de ola­bi­lir. An­cak ia­de işlem­le­ri­nin ağır­lık­lı ola­rak, ya­pı­lan pro­je­le­rin pi­ya­sa­sı­nın ye­te­rin­ce oluşma­ma­sın­dan  kay­nak­lan­dığı an­laşılı­yor” denildi.

Kaynak: İsmail Şahin / Sözcü Gazetesi