KARŞI GAZETE | ÖZEL

Çok tartışılan İç Güvenlik Paketi, bu hafta Meclis Genel Kurulu'nda görüşülmeye başlanacak. 

Komisyon aşamasında muhalefetin çok sert eleştirdiği 130 maddelik paketin en çok tepki çeken başlıklarını, biz de Karşı Gazete okurları için tek tek gündeme taşıyacağız. 

AKP Hükümeti'nin bu düzenleme ile  hayatımızda neleri değiştirmeyi amaçladığını muhalefetin değerlendirmeleri üzerinden yazacağız...

İlk olarak polisin yetkisini artıran ve Ethem Sarısülük'ün katili polis Ahmet Şahbaz'a  af anlamına da geleceği öne sürülen 1. maddeyi ele alıyoruz. 

CHP'NİN ELEŞTİRİLERİ: 

"HAKİM KARARI OLMADAN ARAMA VE GÖZALTI"

CHP'nin pakete yönelik muhalefet şerhinde, bu madde için şu yorumlar yapıldı:

-”Kolluğun arama ve gözaltına alma yetkisi genişletilmektedir. Bu yetki çerçevesinde kolluğa hakim kararı gerekmeksizin detaylı arama yapma ve 24 saate kadar gözaltına alma yetkisi tanınmaktadır. 

-Bu uygulama ile Anayasa’nın eşitlik ilkesi, özel hayatın gizliliği, kişi dokunulmazlığı ve hâkim güvencesi ihlal edilmekte, aynı zamanda hakim kararı ile kolluk amiri arasında yetki karmaşası oluşturulmaktadır

"CUMHURİYET SAVCISININ GÖREVİ, VALİ'YE DEVREDİLİYOR"

-Suç işledikten sonraki aşamada faillerin yakalanması, üzerinde ve aracında arama yapılması adli bir işlemdir. Adli süreç başladıktan sonra görevli kolluğun amiri Cumhuriyet Savcılığıdır. Burada arama kararını ve emrini verecek olan Cumhuriyet Savcısıdır. Tasarı ile getirilen düzenleme ile Adli bir süreçte Cumhuriyet Savcısının görevi Mülki Amire devredilmektedir ki; bu adli sürece idarenin müdahalesini beraberinde getirmektedir.

"VALİ'NİN KEYFİNE GÖRE..."

-Tasarı ile getirilen düzenleme siyasi iktidarın emir, talimat ve yönlendirmesine müsait olan mülki idarenin, gerçekleştireceği keyfi uygulamalarla kişilerin itibarsızlaştırılmasının, onur kırıcı işlemlere muhatap olmasının önü açılmaktadır.

"AMAÇ TOPLUMU BASKI ALTINA ALMAK"

-Aramaya muhatap olan kişinin neden arandığının, kendisine yazılı bir belge ile ve gerekçe gösterilerek önceden bildirilmesi halinde, hiç olmazsa bazı keyfi uygulamaların önüne geçilebileceği düşüncesiyle yaptığımız önerilerin dikkate alınmamış olması, yine arama emrinin Cumhuriyet Savcısının bilgi ve talimatı ile yapılması yönündeki önerimizin de reddedilmesi, düzenlemenin tam da belirttiğimiz gibi kolluk güçlerinin toplumu tüm fertleriyle, baskı altına almak, korkutmak, sindirmek gibi, örtülü amaçlar taşıdığı konusundaki kaygılarımızı pekiştirmektedir.

"KİMSE YAZILI EMİR VERMEYECEK"

Bu maddenin sakıncaları;

* Bu hüküm Anayasa m. 20 de yer alan arama yoluyla özel hayata müdahale için her halükarda "yazılı emir" arayan düzenlemeye ve dolayısıyla Anayasaya aykırıdır.

**Acele hallerde verilen sözlü emir üzerine yapılan arama sonrası, suç unsuruna rastlanamaması halinde aramanın haksızlığı ortaya çıktığı için kimse yazılı emir vermeyecektir. Çünkü haksız bir arama sonrası verilen arama emri hukuka aykırı olacak hatta konusu suç teşkil edeceği için hiçbir amir bir arama kararına imza atmayacaktır. Bu da yazılı emir uygulamasının sonu anlamına gelecektir.

*** Önemli olan, arama işlemi öncesi yazılı emir verebilmek ve arama için gerekli olan makul sebepleri arama kararında açıklayabilmektir.

**** Yazılı emir şartı kalktığı için, kişiler ve araçlar yine sokakta, eskiden olduğu gibi, herhangi bir polis memuru tarafından keyfi olarak durdurulup aranmaya devam edecektir.

*****Durdurma ve arama yetkisi adli bir yetkidir. Dolayısıyla, yazılı emri verecek kolluk amirini, vali değil, cumhuriyet savcısının belirlemesi gerekir.

MHP'NİN ELEŞTİRİLERİ: "POLİS, İSTEDİĞİNİ SOYACAK!"

MHP'nin hazırladığı muhalefet şerhinde, madde ile ilgili olarak şu kaygılara yer verildi. 

"Tasarının 1. maddesinde yer alan kolluk yetkilerinin genişlemesi anlamına gelen yasa değişikliğiyle Anayasa’mızın 19’uncu maddesinde belirtilen kişi hürriyeti ve güvenliğinin ihlali anlamına gelebilecek ve özellikle keyfî uygulamalara yol açabilecek bir düzenleme yapılmaktadır. 

Bu haliyle madde özel hayatın gizliliği, haberleşme hürriyeti, seyahat hürriyeti ve toplantı ve gösteri yürüyüşü hakları bakımından kolluk görevlilerine geniş yetkiler vermektedir.

"YARGININ YETKİSİ, KOLLUK'A"

-Polise araç içinde ve kişinin üstünde arama yetkisi veren Tasarı, yargı organınca verilmesi gereken bir kararın kolluk tarafından verilebilmesi anlamı taşımaktadır. Anayasamızın Başlangıç metninde, özünde ve felsefesinde yer alan “kuvvetler ayrılığı” ilkesiyle bağdaşmayan bu düzenleme yürütme organının temsilcilerinin (mülki amirin) emir ve talimatı altında görev yapan kolluk kuvvetlerine yargı organınca yapılması gereken işleri yapabilme yetkisi vermektedir.

KİME GÖRE MAKUL?

-Tasarı gerekçesinde polisin arama kararı verebilmesi için makul bir sebebin varlığının yeterli görüldüğü anlaşılmaktadır. Makul kavramı kişiden kişiye değişen herkes için aynı olmayan bir kavramdır. 

POLİS, İSTEDİĞİNİ  'SOYACAK'!

-Polisin hakim/savcı kararına ihtiyaç duymaksızın doğrudan arama yetkisine sahip olması uygulamada denetlenemeyecek bir yetkidir.  Bu tasarı maddesi ile polis, makul gördüğü her türlü aramayı yapabilen, madde gerekçesinden anlaşıldığı üzere kişinin üstünü çıkarmasını bile isteyebilen bir canavara (Leviathan’a) dönüşebilecektir.

HDP'NİN ELEŞTİRİLERİ : 

"Polise kişilerin üstleri ve araçlarının aranmasında daha geniş yetkiler tanınmaktadır. Polis, bundan böyle kaymakam/vali tarafından görevlendirilecek kolluk amirinin yazılı, acele hallerde ise sözlü emri ile kişinin el ile kontrol haricinde de üstünü ve aracını detaylı bir şekilde arayabilecek.

Yani mevcut düzenlemede yer alan "kişinin üzerindeki elbisenin çıkarılması veya aracın, dışarıdan bakıldığında içerisi görünmeyen bölümlerinin açılması  istenemez" ibaresi genişletilmekte ve polise bu konuda geniş yetki tanınmaktadır. 

Polisin, arama yetkisini kullanırken var olan savcılık ve mahkeme izin şartı da kaldırılarak, yetkileri by- pass ediliyor. Sadece kolluk amirinin kararının 24 saat içinde hakim önüne sunulması öngörülüyor ki arama işleminden sonra gerçekleştirilecek bu işlemin kişi özgürlüğü ve güvenliği açısından hiçbir anlamı olmadığı açık."

Burcu Oral Evren | KARSİGAZETE.COM.TR