Sayıştay’ın kamu kurumlarının 2014 yılı hesaplarına ilişkin denetim raporları TBMM’ye sunuldu. Ancak KİT Hesaplarını İnceleme Komisyonu oluşmadığı için TBMM Başkanlığı raporları milletvekillerinin incelemesine açmadı. 

17 MİLYARLIK HATA!

2014 Yılı Mali İstatistikleri Değerlendirme Raporu’nda kurumların hesaplarındaki hatalara yer verildi. Karayolları Genel Müdürlüğü denetim raporuna göre, tamamlanmış yatırımların, yapılmakta olan yatırımlar hesabından yeraltı ve yerüstü düzenleri hesabına aktarılmaması nedeniyle, 258 numaralı hesap mali tablolara olması gerekenden tam 17 milyar 272 milyon 518 bin lira fazla yansıtıldı. 251 numaralı hesap ise tamamlanan yatırımların tutarını içermemesi nedeniyle muhasebe kayıtları ve mali tablolarda olması gerekenden aynı oranda daha az raporlandı.

ALACAK TAHSİLATI YAPILMAMIŞ

Sayıştay denetçilerinin bir başka çarpıcı tespiti de köprü ve otoyol kaçak geçişlerinden kaynaklanan alacakların tahsilatının yapılamaması. Toplam 169 milyon 982 bin lira kaçak geçiş bedeli karşılığı tahsil edilemedi ve bu sebeple mali tablolara işletilemedi.

Orman Genel Müdürlüğü 2014 yılı denetim raporunda da 1 milyar 634 milyon 647 bin lira tutarında izin gelirlerine ilişkin alacak kayıtlarının yapılmadığı, bu tutarların mali tablolara yansıtılmadığı, vadesi bir yılın altına düşen OR-KÖY kredilerinin de tahakkuk kayıtlarının bulunmadığı için 7 milyan 509 bin liralık tutarın mali tablolara yansıtılmadığı belirtiliyor.

Sosyal Güvenlik Kurumu 2014 yılı denetim raporuna göre ise amme alacaklarının tecil işlemleri karşılığında borçlulardan alınan 950 milyon 671 bin lira tutarındaki teminatların muhasebeleştirilmediği görüldü. SGK ile ilgili yapılan bir başka mali değerlendirmeye göre de 5 milyar 736 milyon 871 bin lira tutarında prim geliri nazım hesaplarda kayıt altına alınmadı.

KAYITSIZ PRİM GELİRLERİ

Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu (TKHK) denetim raporunda da kuruma bağlı sağlık tesislerinde yapılan incelemelerde 2014 yılı içinde 11 milyon 770 bin liralık kira alacağının vadesi geldiği halde tahsil edilmediği ve bu alacakların mali tabloya yansıtılmadığı ortaya çıktı.

DİKKAT ÇELEN BİR BAŞKA BAŞLIK DA MALİ İSTATİSTİK DEĞERLENDİRME RAPORU

2013 yılı Mali İstatistik Değerlendirme Raporu’nda yer alan bulgular üzerinden 2014 Yılı Genel Yönetim Bilanço dipnotlarında beyan edilen ancak tek taraflı kaydı bulunup mali işlemi karşı tarafın hiç kaydetmemesi nedeniyle Maliye Bakanlığı tarafından yapılamayan eliminasyon tutarı gösteriliyor. 

Söz konusu durum, Genel Yönetim 2014 Yılı Bilançosu’nda varlıkların 12 milyar 69 milyon 237 bin lira, borçların ise 2 milyon 249 milyon 159 bin lira fazla görünmesine yol açılmış. Ayrıca, 2014 Yılı Genel Yönetim Bilançosu, toplam 34 milyar 201 milyon 187 bin lira eliminasyon hatası içeriyor.

2.5 MİLYAR AÇIKLANAMAYAN VARLIK

Sayıştay’ın bir başka tespiti de açıklanamayan varlıklar. Merkezi Yönetim Konsolide Bilançosu’nda bu rakam 2 milyar 480 milyon 665 bin lira iken, Mahalli İdareler Konsolide Bilançosu’nda bu rakam 211 milyon 211 bin lira olarak tespit ediliyor.

Sosyal Güvenlik Kurumları Konsolide Bilançosu’nda ise yükümlülük ve özkaynak kalemlerine ilişkin 600 milyon 683 bin lira eliminasyon tespit ediliyor ancak bu miktarın da açıklanmadığı Sayıştay’ın tespitlerinde görülüyor. Genel Yönetim Konsolide Bilançosu’nun aktif ve pasif kalemlerinde ise toplam 2 milyar 707 milyon 854 bin liralık bir düzeltme kaydı ve eliminasyon yapıldığı ancak bunların da açıklanmadığı mali tespitler arasında bulunuyor.

BORÇLAR GÖRÜNMÜYOR

Sayıştay denetçilerince yapılan SGK tespitlerinden biri de kurumun bilançosunda alacak olarak kayıt altına alınan toplam 2 milyar 890 milyon 322 bin liralık tutarın, ilgili kamu kurumlarının kayıtlarında borç olarak görünmediği ve Genel Yönetim Bilançosu oluşturulurken bu tutara ilişkin eliminasyon yapılamadığı oldu. Bu durum sonucunda eliminasyon yapılamayan bu tutar, Genel Yönetim Bilançosu’nda kurum alacaklarının aynı miktarda fazla görünmesine yol açıyor. TKHK Döner Sermayesi’nin ise tedavi avansları olarak kayıtlı olan 1 milyar 173 milyon 212 bin lira sektör içi bir borcu kayıtlı olduğu ancak bu borcun karşılığı olan alacağın tespit edilemediği bu yüzden de Genel Yönetim Bilançosu’nda ilgili hesabın bu tutar kadar fazla görünmesine yol açıldığı bir başka önemli tespit.

KALKINMA AJANSLARININ MALİ TABLOLARI GÜVENİLİR DEĞİL

Sayıştay’ın 2014 yılı Kalkınma Ajansları Genel Denetim Raporu’na göre Kalkınma Ajansları’nın giderlerinin bir önceki yıla göre 166 milyon lira arttığı ve ajansların ciddi oranda tahsilat ve yönetim sorunu yaşadığı ortaya çıktı. Kalkınma Ajansları’nın mali tablolarının güvenilirlikten çok uzak olduğu, tahsilat anlamında büyük sorunlar yaşandığı ve birçok kurum malının giriş çıkışlarının güvenilir olmadığı gibi sorunlara dikkat çekiliyor. 

Kalkınma Ajansları’na yönelik saptadığı bir başka problem de taşınır mallarla ilgili giriş çıkış kayıtları, tutulacak defter ve belgeler ile sorumluluk ve görevlilerin belirlenmesine yönelik herhangi bir çerçeve düzenlemenin bulunmaması.

KAMUYA HESAP VERİLMİYOR

Sayıştay’ın 2014 yılı denetimlerinin genel değerlendirme sonuçları içerisinde kamuya hesap verilmediği şu şekilde tespit edildi:

“Genel bütçeli idareler dışında kalan 109 kamu idaresinden 63’ü faaliyet raporunda temel mali tablolara ve bu tablolara ilişkin açıklamalara yer vermedi, 71’i ise tüm varlık ve yükümlülüklerini faaliyet raporlarında açıklamadı. Bu durum, faaliyet raporlarıyla amaçlanan mali bilgiye yönelik kamuya hesap verme sorumluluğunun tam olarak yerine getirilmesini engellemektedir.”

Kaynak: BirgünHüseyin Şimşek - Nurcan Gökdemir